از سر باتری چه میدانید؟

ترمینال های باتری یا سرباتری های خود

سرباتری یا ترمینال باتری قطعه ای فلزی با هدایت الکتریکی (conductivity) بسیار بالاست که از یک طرف به خروجی باتری و از طرف دیگر به سیم متصل می شود. عملکرد قطعاتی از خودرو که با برق کار می کنند با بهبود جنس به کاررفته برای سرباتری ها و اتصال مناسب و محکم آن با خروجی مثبت و منفی باتری ارتباط مستقیم دارد.

انتخاب ترمینال مناسب برای باتری به عواملی بستگی دارد، این عوامل عبارتند از: محل قرارگیری قطب های مثبت و منفی باتری، قطر و شکل قطب های باتری، و جنس ترمینال مورد نظر برای باتری.

محل قرارگیری قطب های مثبت و منفی باتری

جریان خروجی از باتری ها جریان مستقیم (DC) است و به همین دلیل باید توجه داشت که قطب مثبت باتری مستقیماً به قطب منفی متصل نشود، زیرا در آن صورت قطعات الکتریکی خودرو معیوب می شوند. قطب های باتری های طراحی شده برای خودروهای سواری در دو طرف باتری قرار دارند، اما قطب های باتری های خودروهای باری در یک سمت قرار دارند.

در برخی دیگر نیز قطب ها در قطر باتری قرار دارند. در نتیجه، هنگام انتخاب و به کارگیری سرباتری های درخور هر باتری باید توجه داشت که بین قطب مثبت و منفی ارتباطی برقرار نشود. در اکثر خودروها باتری در دو طرف موتور و نزدیک به گلگیر چپ و یا گلگیر راست قرار دارد، از این رو بهتر است باتری طوری در جای خود قرار داده شود که قطب منفی آن در سمت بدنه (گلگیر) باشد و قطب مثبت نیز توسط کاور پلاستیکی پوشانده شود تا در صورت بروز حادثه و یا حین انجام تعمیرات، اصابت قطب مثبت با بدنه، که خود دارای قطب منفی است، مشکل آفرین نشود.

قطر و شکل قطب های باتری

در اکثر باتری ها شاهد وجود تفاوت در قطر و شکل قطب های خروجی هستیم. این تفاوت به این علت است که هنگام قرارگیری سرباتری ها هر کدام را به درستی در جای خود قرار دهیم، زیرا با وجود این اختلاف در قطر قطب ها، قرارگیری سرباتری ها در قطب نامربوط امکان پذیر نیست.

جنس سرباتری

سرب (Lead)

یکی از متداول ترین فلزهای به کار برده شده برای ساختن سرباتری فلز سرب است. از معایب مهم این فلز، دمای ذوب پایین آن است، این فلز در دمایی حدود ۳۲۷ درجه سلسیوس ذوب می شود. دمای ذوب پایین این فلز موجب می شود در هنگام اتصال کوتاه شدن مدار، سرباتری نقش فیوز را بازی کند. یکی دیگر از معایب این فلز هدایت الکتریکی پایین تر نسبت به مس و برنج است.

مس (Copper)

به علت هزینه بالای تولید و زمان‌بر بودن فرآیند تولید سرباتری های مسی، کم تر پیش می آید که از سرباتری های مسی در باتری های به کار رفته در خودرو استفاده شود. این فلز دارای رسانای الکتریکی خوبی است و فرآیند اکسید شدن آن طولانی است. برخی از ترمینال های مسی موجود در بازار کاملاً از جنس مس نیستند، بلکه از یک لایه مس برای پوشش آن ها استفاده شده است.

برنج (Brass)

این فلز در مقابل اکسید شدن بسیار مقاوم است و به همین دلیل فرآیند اکسید شدن ترمینال های ساخته شده از برنج بسیار زمان‌بر است. سرباتری های برنجی نسبت به دیگر جنس ها بسیار نرم تر است، به همین دلیل نصب آن ها بسیار آسان است، اما در اثر اعمال نیروی زیاد هنگام محکم کردن ممکن است سرباتری خم شود و از فرم اصلی خود خارج شود. فلز برنز (Bronze) نیز خواصی مانند فلز برنج دارد اما بادوام تر از برنج است.

در صورت فرسوده شدن و یا معیوب شدن سرباتری خودروی خود بهتر است همان ترمینالی که شرکت سازنده خودرو به صورت فابریک بر روی آن قرار داده را خریداری کنید و بر روی خودروی خود نصب کنید. اگر ناچار به تهیه جنسی دیگر بودید بهتر است از سرباتری های سربی استفاده کنید، زیرا این فلز در مقایسه با برنج و برنز، هم ارزان تر است و هم از استحکام بهتری در برابر نیروی اعمالی بر آن برخوردار است. البته باید گفته شود که سرباتری های مسی از کارایی و رسانایی بیش تری نسبت به دیگر فلزات برخوردارند اما بسیار گران قیمت و کمیاب اند. اگر سرباتری مورد نظر بزرگ تر از قطب های باتری بودند می توان با قرار دادن آداپتورهای مناسب فاصله میان قطب ها و سرباتری را پر کرد.

با صرف نظر کردن از جنس به کار برده شده برای تولید سرباتری ها، همه آن ها پس از مدتی مجاورت در برابر رطوبت اکسید می شوند به غیر از آلومینیومو در آن نقاط تشکیل سولفات می دهند. در صورت محکم نبودن سرباتری ها، مخصوصاً سرباتری متصل شده به قطب مثبت، مشکلاتی به وجود می آید؛ مهم ترین مشکل به وجود آمده نرسیدن انرژی الکتریکی لازم به استارتر خودروست که منجر به روشن نشدن موتور می شود. یکی دیگر از نتایج محکم نبودن سرباتری، جهش ولتاژ (voltage spike) در سیستم های الکتریکی خودروست که هنگام جرقه زنی شمع نمایان می شود.

برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی بهتر است به صورت دوره ای نسبت به محکم کردن اتصال سرباتری با قطب های باتری اقدام کنید و زمانی که محل اتصال از سولفات پوشانده شده بود در آن ناحیه آب جوش بریزید تا سولفات های به وجود آمده از آن 

 آلومینیوم(Aluminum)

یک از مناسب ترین گزینه های انتخاب سر باتری که هم از لحاظ قیمت وهم از لخاظ کیفیت ورسانایی که کمتر از آن صحبت شده سر باتری آلومینیومی است که رسانایی خیلی بالاتری از سر باتری های من سربی وبرنجی با ۶۱٪هدایت الکتریکی  قیمت پایین تر از مس  سطح کارایی بسیار بالایی همچون سولفاته نشدن ،انعطاف وارتجاعی بودن،نقطه ذوب بالای ۶۶۰درجه در نتیجه ایمنی در مقابل ذوب شدن در هنگام اتصال کوتاه، مناسب برای انواع باتریهای خودروهای سبک  و باتریهای آمپر بالا خودروهای سنگین  وژنراتورها بوده واز نوسانهای معمول سر باتریهای بی کیفیتی که به اسم برنجی ولی ترکیبی از آلیاژهای مختلف  در بازار بفروش میرسد جلوگیری کرده باعث افزایش عمر باتری میگردد.

بغیر از استفاده معمول از سر باتری آلومینیومی از آنها در موارد دیگری نظیر نصب سیستمهای صوتی وتصویری با کیفیت بالا کاربرد فراوان دارد .که ناشی از انتقال جریان بالا با حداقل مقاومت الکتریکی در نتیجه گرمای ایجاد شده کمتر ودریافت انرژی بیشتر خواهدکرد که شما را قادر به اتصال  چندین رشته اتصال کابل قوی وپرقدرت  سیستمهای صوتی از قبیل پخش،باند ،آمپلی فایر ،مید رنج،ساب و... فوق حرفه ای خفن بروی خودرویتان میسازد.